Ana Sayfaya Dönüş | En Çok Okunan Yazılarım | GüncelYazılarım | Yorumlar | İletişim |
free Siyasette Gönüllerin Fethi
free moderatör
Güdümlü Yönetici;
(gtag.js) Yönetme gücünü elinde bulunduran kişiye “yönetici” denir. Yönetici olmak için o göreve atanmak gerekir. O göreve atandığınızda yönetici unvanını almış olursunuz. Temelde yönetici olabilmek için ister kamu isterse özel sektörde olsun ehliyet ve liyakat ilkesine göre seçim ve atama yapılması gerekirken bazen bunun dışındaki nedenlerle de görevlendirmeler yapılmaktadır. İnsanın olduğu her yerde ahbap-çavuş ilişkileri, akrabalık, yakınlık bağları veya başka nedenler ile yönetici görevlerine yapılan seçimler her zaman adil olarak yapılamamaktadır.
Teoride yönetici olarak o pozisyonu doldurduğunuzda, görev tanımının gerektirdiği yetki ve sorumluluğa sahip olmaktasınız. Yönetici olmanız yetki ve sorumluğa aynı anda ve dengeli biçimde sahip olmanızı zorunlu kılmaktadır. Güdümlü yöneticiliğin doğuşunda bazen üst kademece yetki kullanma imkânı verilmeden yöneticilerin işlerini yapmaları tercihen beklenmektedir veya yöneticinin kişisel yetersizliklerinden kaynaklanan nedenlerden dolayı yetkilerini ve gücünü kullanamamaları söz konusu olmaktadır. Bu durumlarda “güdümlü yöneticilik”ten söz edebiliriz.
| Kişisel imaj ve Beden dili Eğitimi için Tıklayınız. |
Güdümlü yönetici yetkisini kullanamayan, yani neyin nasıl yapılacağına, işin kim tarafından yapılacağına karar veremeyen ve verdiği kararı uygulayamayandır. Yetki nasıl kullanılmaktadır sorusunun cevabı ise, güdümlü yöneticiye amacının ne olduğu, neyi, nasıl yapacağı ve kararları üstten veya alttan sufle edilmektedir. Bu sınıflandırmaya göre; güdümlü yöneticileri alttan güdümlü veya üstten güdümlü olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Üstten Güdümlü Yönetici
Üstten güdümlü yöneticiler karar verme sürecinde bireysel olarak karar veremez ve her seferinde üst kademeye danışmak ve sormak zorunda kalırlar. Yetki kullanılacak bir durumla karşılaştıklarında zaman kazanacak davranışlar ortaya koyarak, üst kademeye danışacak vakti kazanmaya çalışır ya da belirsiz ortam yaratarak konunun kendiliğinden çözüme kavuşmasını beklerler.
Üstten güdümlü yönetici tarzında çalışacak kişiyi işe almak şirket politikalarının sonucu olarak bir tercih olabilir. Burada neden şirket güdümlü yöneticiyi işe alır derseniz, bunun hukuki sebepleri ve şirket yöneticilerinin yönetim tarzları neden olarak sayılabilir. Bu iki nedene ilaveten güdümlü yöneticiliğin doğuşuna bazen yanlış kişilerin işe alınması veya onların kişisel yetersizlikleri de neden olabilmektedir.
1. Hukuki nedenler: Şirket yönetim kadrosu sorumluluğu güdümlü yöneticiye verirken, karar alma ve kararlarını uygulama konusunda yöneticinin oyun alanını sınırlamakta, güdümlü yönetici yetkilerini kullanamamaktadır. Bu durumda yasalar karşısında sorumluluk güdümlü yöneticide olmaktadır. Bu şirketin bilinçli bir tercihi olabilir, bu şekildeki tercihlerde işe alımlarda güdümlü yönetim yapısına uygun kişileri işe almak söz konusudur. Bu şekilde şirket yöneticileri kendilerine yasal zırh oluşturmuş olmaktadırlar. Davulu güdümlü yönetici taşırken tokmak başkasının elinde olmaktadır.
2. Şirket üst düzey yöneticilerinin kişilik yapılarından kaynaklanan nedenler: Üst kademe yöneticilerin üstten güdümlü yönetim tarzı için farklı nedenleri olabilir. Bunlar her hususu kişisel kontrolü altında tutma, otoriteyi elde bulundurma, alt kademe yöneticinin kendi pozisyonu için tehdit yaratmasının önüne geçme, hata yapılmasından çekinme, tek adam olma isteği, delegasyon yapamama ve yetki devri konusundaki yetersizlikler olarak sayılabilir. Bu nedenlerin bir kısmı veya tamamı nedeniyle alt kademenin var olan yetkilerini kullanmasına sınırlamalar getirilmesi sonucunda üstten güdümlü yönetim tarzından söz edebiliriz.
3. Kişisel yetersizlikler: Alt birime yönetici seçiminde yapılan hataların sonucu olarak üst kademenin işe karışması ve her konuda yetki sınırlamalarına girmesi söz konusudur. Alt birimde yönetici olarak görevlendirilen kişinin, eğitim, tecrübe, teknik bilgi, yetersiz yöneticilik özellikleri, yöneticiden daha yetkin kişilerin olması yönetim problemlerinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Yöneticiden kaynaklanan yetersizliklerinin neden olabileceği problemleri engellemek ve oluşabilecek otorite boşluğunu doldurmak için üst yönetim devreye girmekte böylece üstten güdümlü yönetim tarzının devreye girmesi söz konusu olabilmektedir.
1. İşe eleman seçimi: Ehliyet ve liyakat prensibine uygun olmayan seçim sonucunda göreve atanan kişi o makamın verdiği gücü kullanacak yeterliliğe sahip olmadığı için karar ve uygulamalarında yaslanacağı ve sürekli dayanacağı birilerini arayacaktır. Bunun sonucu olarak yönetici, biriminde ortak akıl yaratma kavramının dışında, o birimde çalışan kişinin telkinleri ve yönlendirmesi ile karar vermekte, yani sorumluluk kendisindeyken yetkiyi alt kadrodan birileri dolaylı olarak kullanmaktadır. Görünürde yöneticinin kullandığı yetkiyi aslında başkaları kullanmaktadır.
2. Alt kadroda gizli liderin söz konusu olması: Yöneticinin kadrosunda bulunanlardan birisi gizli lider konumundadır. Yani çalışanlar o kişiyi lider olarak benimsemiş ve davranışlarını o kişiye göre ayarlamaktadırlar. Bu durumda yönetici otoritesini kurmak yerine, gizli liderle iyi geçinmek ve çatışmadan kaçınmak için kararların bir kısmını onun telkinlerine ve düşüncelerine bağlı olarak almaktadır.
Görüldüğü gibi alttan ya da üstten güdümlü yöneticilik tipinde kişisel yetersizlikler (ehliyet ve liyakat) konusu ortak payda olarak görünmektedir. Yönetici olarak seçtiğiniz kişinin o makamın verdiği yetki ve gücü kullanamaması sonucunda şirkete katkı sağlayamaması söz konusudur.
Güdümlü Yöneticilik Tarzının Belirtileri:
1.Kararlarında sürekli bir gecikme vardır, hızlı karar alamazlar. Geciken kararlar nedeni ile belirsizliğin var olduğu durumlar ortaya çıkabilmektedir.
2.Kararlarında üstlerine veya çevrelerinde birilerine çok sık danışırlar. Sürekli danıştığı ve kararlarına güvendiği kişiler yoksa karar verme ve uygulamada isteksiz davranırlar.
3.Kendi başlarına karar veremedikleri için verdikleri kararlar sağlıklı olmadığından, sonuçları ön göremeyerek kararlarından geri dönerler. Çok sık karar değiştirirler.
4.Yetkilerini kendileri kullanamadıkları için, bir kısmını yetki devri şeklinde çalışanlarına devir edemezler. Her konu ister istemez güdümlü yöneticiye gelir. Bu yaklaşımla kendi iş yüklerini artırırlar.
5.Özgüvenleri düşüktür, kendi fikirlerini savunamazlar. Bu nedenle üst yönetimle ve çalışanları ile çatışmaktan kaçınırlar.
6.Üstten güdümlü yöneticiler, sürekli üst kademeye yakın olup, iyi görünmek için çalışırlar ve sürekli olarak yönetimi savunarak, onların kararlarını onaylarlar. Yönetim politikalarının aksine fikirleri ve düşünceleri olsa bile ortaya koymazlar.
7.Alttan güdümlü yöneticiler, yetersizliklerini saklamak için herkese karşı şirin olmak ve iyi geçinmek için çaba sarf ederler. Çalışanlarına olumsuz geri bildirimde bulunmazlar. Gerçek olmasa bile tüm çalışanlarına yapmacık olumlu geri bildirimde bulunurlar.
8.Güdümlü yöneticiler ödül ve ceza yetkilerini kullanmaktan kaçınırlar. Ödül verdiğinde takım içinde dengeyi bozarak tepki alacaklarını düşünürler. Ceza vermek ise doğrudan çatışmaktır. Bu güdümlü yöneticinin asla istemeyeceği bir durumdur.
9.Güdümlü yöneticilerin inisiyatif kullandıkları çok nadir olarak görülür. Eğer inisiyatif kullandıkları zaman, sonuç olumsuz olursa, kendi sorumluluklarına sahip çıkmak yerine günah keçisi aramayı tercih ederler.
| Stratejik Yönetim ve Rekabet istihbaratı Eğitimi için Tıklayınız. |
10.Kaynak tahsisi yapmakta ve risk almakta çok zorlanırlar. Tüm kararları kurumsal yapıya ve üst kademenin beklentilerine uygundur, değişen durumlarda bile eski yapıya göre karar verir, yeni durumu dikkate almazlar.
11.Başkalarının gündemlerine ve güdülerine kapılmak, yöneticinin iç dünyasında çatışmalara yol açar. Sürekli olarak başkalarının güdülemesinde yaşayan kişiler mutsuz olurlar ve motivasyonlarını kaybederler.
Çalışanlar şirkette kimin güdümlü yönetici olduğunu bilir, bunu da davranışlarına yansıtırlar. Dışarıdan gözlem yaparak şirketinizde, çevrenizde kimin güdümlü yönetici olduğunu anlayabilirsiniz.
Çalışanlar güdümlü yöneticilerine gizlice, çarpmanın etkisiz elemanı muamelesi yaparlar. Şirketinizde çalışanlar isteklerini elde etmek için ya bir üst yöneticiye ya da gizli lidere gidiyorlarsa, atlanan yönetici güdümlü yöneticidir.
Güdümlü Yöneticilik Tarzının Şirket için Sonuçları:
1.Şirket içinde, karar vermede yaşanan gecikmeler yüzünden belirsizlik oluşacaktır. Rekabet açısından hızlı tepki vermek önemli olduğundan şirket reaksiyonlarda gecikme yaşayacaktır. Geciken kararların belirsizliği yaratmasıyla çalışanlarda rahatsızlık ve analiz felci oluşmaktadır. Belirsizlik sürecinde değerli zaman ve enerji harcanmakta, harcanan zaman ve enerji şirket için maddi kayıp anlamına gelmektedir.
2.Şirkette bütün kararların ortak akıldan uzaklaşarak alınması sonucu, kararların merkezileşmesi ve yaratıcı düşünceden uzaklaşması söz konusu olmaktadır. Günümüzde ortak akıl ile karar vermenin önemi bilinmektedir. Kriz dönemlerinde ortak akıl ve ekip çalışması daha büyük önem kazanmaktadır. Kriz yönetiminde güdümlü yöneticilerin doğru karar alması ve şirkete yararlı olma olasılığı azalmakta, bu dönemlerde güdümlü yöneticiler şirkete daha çok maddi yük olmaya başlamaktadır.
3.Zor durumlarda iyi kararlar almak hiç de kolay değildir. Kararlar ve karar sonuçlarını uygulamak çalışanlarda kaygı, stres, değişim ve bazen başkalarının olumsuz tepkilerini doğurmaktadır. Güdümlü yönetici kendi kararlarına sahip çıkamadığı için başkalarının kararlarını savunmakta ve takım içinde inanç yaratmakta başarılı olamamaktadır. Bunun sonucu olarak takım ruhunun oluşmasında ve takım içinde uyum ortadan kalkacaktır. Dengeyi sağlayacak yönetici olmadığından takım içinde çatışmalar oluşabilecektir.
4.Karar alma, yetkilerini kullanarak hemen harekete geçme gerekliliğini hayal edin. Muhtemelen kaygı, korku veya öfke gibi duyguları iç dünyanızda yaşayacaksınız. Bu duyguların sonucu olarak belirgin bir duygusal tepki vereceksiniz. Ne yazık ki, bu bulutlar gibi duygular, iyi kararlar verme kabiliyetimizi etkilemektedir. Beynimizin duygusal kısmına girdiğimizde, doğuştan gelen tepki kendimizi korumaktır. Kendini korumaya çalışan güdümlü yönetici empati yapmaktan uzaklaşacak ve tüm çabası karar vermek ve uygulamak için destek aramaya yoğunlaşacaktır. Empati yoksunluğunun ve kendini koruma güdüsünün sonucu olarak iletişimde aksamalar olacaktır.
5.Karar vermede zorluk yaşayan ve güdümlü hareket eden yönetici insan, zaman, para, mekân gibi kaynak tahsislerinde güçlük yaşayacaktır. Kendinden ve kararlarından emin olmadığı veya kararlarının sürekli olarak doğrulanması ve onaylanmasını beklediğinden kararlarını sürekli sorgulayacak, şüpheye düştüğü her durumda değiştirecektir. Çok sık karar değiştirmenin maliyeti şirkete yansıyacaktır.
6.Güdümlü yöneticinin kötü yönetim gösterdiğine dair üst ve alt kademede oluşan kanaatin sonucu olarak ilk adımda yöneticinin psikolojik olarak hırpalanması süreci başlamakta, ikinci adımda ise yöneticinin işten çıkarılarak yeni bir insanın işe alınması söz konusu olmaktadır.
Yetki çatışmasına neden olmamak, yetkinizin sınırlarına ulaştığınızda alan genişletmek, üst yönetimin tecrübelerinden yararlanmak için üst kademeye danışabilirsiniz, beraber çalıştığınız insanların tecrübelerinden istifade etmek, bilgilerinden yararlanmak ve onların yaratıcı düşüncelerinden yararlanmak için ortak akıl yaratacak adımlar atabilirsiniz. Üst kademeye danışan veya beraber çalıştığı insanların fikirlerine önem veren herkesi güdümlü yönetici olarak nitelemiyoruz.
Yukarıdaki belirtilere bakınız ve bu belirtilere ilaveten çalışanlar yöneticilerine değil çözüm için bir başkasına gidiyorlarsa atlanan ya da pas geçilen yönetici, şirketinizdeki güdümlü yöneticidir. Bunu basit bir örnek ile ele alalım. Günlük izin ihtiyacı duyanlar izin isteklerini genel olarak ilk amirlerine değil bir üstlerine yapıyorlarsa veya izin için yöneticiye yakın olan ikinci bir şahsı aracı kılarak izin isteklerini elde ediyorlarsa atlanan, yani pas geçilen yönetici üstten güdümlü yöneticidir. İkinci şahıs ise o bölümdeki gizli lider konumundadır.
İnsan yaşadıklarından ya da gözlemlediklerinden ders çıkarabilir. Çevrenize bakınız güdümlü yönetici olarak niteleyebileceğiniz kişi ya da kişiler şirketinizde var mıdır?
Bu konuda şu soruları kendimize soralım.
1.Bu yönetici alttan ya da üstten güdümlü yöneticidir midir?
2.Alttan güdümlü yönetici ise neden yetkisini kullanamamakta, neden yetersiz kalmaktadır?
3.Alttan güdümlü yöneticiyi yöneten ve baskın karakter kimdir? Etkisi ve bilgi düzeyi nedir?
4.Yönetici, üstten güdümlü bir yönetici ise bu bir şirketin bilinçli tercihi midir?
5.Üstten güdümlü bir yönetici olması yöneticinin liyakat ve ehliyet konusundaki yetersizliklerinden mi kaynaklanmaktadır? İşe alımda mı yanlış tercih yapılmıştır?
6.Üst yöneticilerin yönetim tercihlerinde ve yöneticiye fırsat vermemelerinden doğan yönetim anlayışının sonucu güdümlü yönetici mi doğmaktadır? Yetkilerine müdahale üst kademenin kişisel tercihi midir?
7.Son dönemlerde güdümlü yönetici pozisyonunda çalışan kaç kişi, ne sıklıkla ve neden işten ayrılmıştır?
Sorduğunuz sorular ile güdümün kaynağını ve nedenlerini tespit ettikten sonra;
Çalışanlar için;
1.Kişisel gelişiminiz için gerekli dersleri çıkararak kariyer ve gelişim yol haritasını kişisel olarak hazırlayabileceğiniz gibi şirket içinde sizin için gelecekte fırsat oluşup oluşmayacağına karar verebilirsiniz.
2.Yönetici olarak alttan güdümlü olduğunuzu düşünüyorsanız, bilin ki şirkette pozisyonunuz uzun süre kalıcı olmayacaktır! Ne yapacağınızı planlamalısınız.
3.Şirketin tercihi olarak üstten güdümlü yönetici olarak, şirkete hukuki zırh yaratan bir pozisyonu isteyip istemediğinize, yasal riskleri yetkisiz olarak taşıyıp taşımayacağınıza karar verebilirsiniz.
4.Alttan ya da üstten güdümlü yönetici olarak yaptığınız işten ve yaşadıklarınızdan mutlu değilseniz, mutlu olacağınız çözümleri düşünmeli ve planlamaya başlamalısınız.
Şirket için:
1.Yasal zırh yaratmak için güdümlü yöneticiye ihtiyacınız olup olmadığına ve bunun bir tercih olup olmamasına karar verebilirsiniz.
2.Ehliyet ve liyakat özelliklerinden yoksun bir yönetici ile çalıştığınızı düşünürseniz şirket olarak seçenekleriniz, ona yetişmesi için fırsat tanımak veya yeni biri ile çalışmak olabilir.
3.Güdümlü yöneticiyi yaratan üst yönetimin yönetim tarzı ise kendilerini sorgulayıp, kurumsallaşmak yolunda adım atılması ve şirketin profesyonel yaklaşımla yönetilmesi için üst yöneticilerin yönetici koçluğu almaları gerektiğine karar verebilirler.
4.Şirketinizde alttan güdümlü yönetici varsa onun yerine alt birimden ya da dışarıdan mı eleman almalısınız sorusuna cevap arayabilirsiniz.
Yönetim, yönetici, yetki, sorumluluk, yetki devri, delegasyon, karar, karar süreci, belirsizlik, farkındalık, öz değerlendirme, eleman seçimi, empati, motivasyon, ödül, ceza, geri bildirim, performans ölçümü, kaynak tahsisi, maliyet ve lider gibi günümüzün önemli olan kavramlarını harmanlayarak yıllara dayanan yaşanmışlıkları, gözlem ve tecrübelerimi içeren yazımı sizlerle paylaştım. Bu yazı teoriden çok şirketlerde yaşananları içermektedir. Gözünüzü kapadığınızda kendinizi veya yöneticinizi görürseniz buna göre çıkarımınızı yapabilirsiniz. Saygılarımla
Fikret GÜZELLER
fikretguzeller@gmail.com
www.fikretguzeller.com