Doğru Sorular ile Etkin Strateji Seçimi

(gtag.js) İçinde bulunduğumuz dönemde şirketler Strateji planlamalarını yapmaktadırlar. Bu çalışma sürecinde büyük veya küçük bir çok şirkette belirlenecek stratejilerin baştan ölü doğması söz konusu olabilir. Aşağıda kısaca süreçleri hatırlatmakla beraber bu yazının konusu olarak strateji seçim sürecini ele alacağım. Stratejinin planlama Sürecini kabaca bölümleyerek ele alırsak; Stratejinin planlaması safhasında en önemli ve hayati olan 5N1K'nın kullanılmasıdır. Her aşamada sorulacak sorular ve soru teknikleri değişmektedir. Bu yazıda ele alınan hususların tamamı yaşamdan, uygulamadan gelen hususlardır, hiçbir detay teorik değildir. Çok uzun ve zorlu bir yolu basitleştirerek anlatmaya çalışacağım.

1.Problemin Tespiti: Bu aşamada İç dinamik analizinin yapılması ve Kuvvetli ve zayıf yönlerin tespitinin yanı sıra PEST veya PESTLE analizi ile dış çevre analizinin yapılmasının sonucunda Fırsatlar ve Tehditlerin ortaya koyarak SWOT analizini tamamlamış olmaktasınız bu çalışmada şirketinizin durumunu tespit ederken problemleri de belirliyorsunuz.

2.Mantıksal Düşünme: Bu aşamada duygusal yaklaşımdan uzak durarak, gerçekçi olarak amaçlarınızı ve hedeflerinizi tespit ediniz X+1 den X+5 e kadar bir süre için düşünebilirsiniz, burada önemli olan sistematik olmasının yanı sıra mantıksal düşünme önemlidir.

3.Analiz etme ve Çözüm üretmek: Bu aşamada TOWS analizi ile SWOT analizinin çıktılarını ele alarak strateji üreteceksiniz burada sadece mantıksal düşünmek değil aynı zamanda yaratıcı düşünmek gerekmektedir. Bu bölümde SWOT analizinin çıktılarına göre önceliklendirilen 5 veya 10 madde seçilerek TOWS analizi için kullanılabilir. Bu analizin sonucunda  yaratıcı düşünce ile ekibiniz bir çok strateji üretecektir. bu stratejiler alttaki başlıklarda sınıflandırılabilir.

a.S-O Stratejileri (Kuvvetli Taraflar-Fırsat stratejileri)

b.W-O Stratejileri (Zayıf Taraflar- Fırsat Stratejileri)

c.S-T Stratejileri (Kuvvetli Taraflar-Tehdit stratejileri)

d.W-T Stratejileri (Zayıf Taraflar- Tehdit stratejileri)

            Burada bir çok strateji üretilecektir ancak şirket yöneticileri bunların hangilerini seçecektir ve bu seçim sürecinde nasıl bir yol izleyecektir. Asıl zor olan ve günümüzün problemi budur. Duygusal ve hayalci olmadan karar verebilmek için neler yapılmalıdır. Bu yazımızın konusu burada başlamaktadır.

4.Strateji seçim süreci: Şirket çalışanları moderatör eşliğinde yapılan çalışmalar ile taslak stratejileri oluşturdular ve SWOT analizi ile zayıf yönleri tespit ettiler. Sıra bu tespit edilenleri değerlendirme ve hangisinin uygulanacağına karar verme konusudur Bunu yaparken Doğru Sorular ile Etkin Strateji Seçimi yöntemini kullanacağız. Bunu anlamayı kolaylaştırmak için basamaklandırmakta fayda var.

a.Bu çalışmaya 5-6 kişilik bir kilit planlama grubu katılır ve bu gruba mümkünse bir yönetim kurulu üyesinin katılması çok önemlidir.

b.İlk adımda Strateji toplantılarına katılan moderatör bu ekibe katılarak, strateji toplantılarının çıktılarının sistematik ve mantıksal süreçlerle değerlendirilmesine yardımcı olur. Genel olarak strateji seçim toplantılarında anekdot anlatımları ve yaşanan hikayelerden bahsedilmekte ve sonuçta strateji ile taktik karıştırılmakta ve büyük emek, masraflarla orak akıl ile üretilen stratejiler değerlendirilemeyerek ölü stratejilerin doğmasına neden olmaktadır. Moderatör bu konuda yönlendirici olmalıdır.

c.Bu toplantının başlangıcında Moderatör mutlaka strateji seçimindeki altı ana kriteri ve kriterlerin altında detay faktörleri de çalışma grubuna hatırlatmalıdır. Çalışma grubunun bunları anlaması çok önemlidir. Aksi taktirde gerçekçi olmayan ve ihtiyacı karşılamayan seçimlerin yapılması riski vardır.

i.Tutarlılık

ii.Hayali olmayacak ( Gerçekçi)

iii.Konuyla ilgili

iv.Uygulanabilir

v.Yeni durumlara uyarlanabilir

vi.Sürdürülebilir.

d.Bu toplantının tüm katılımcıları soru sorabilir, sınırlama yalnızca strateji seçimindeki alanla ile sınırlıdır; Özgür ve sınırsız fikirsel katkıya izin verilir, telefon ve diğer toplantıyı bölecek hususlara izin verilmez, bu toplantıda karar verilmesi zorunlu değildir, çünkü bilgiye ihtiyaç duyulması durumunda yanlış karar vermek yerine konu geriye bırakılarak tekrar toplanılması ve konun değerlendirilmesi mümkündür.

e.Diğer yazılarımda değindiğim bir önemli hususu tekrar vurgulamak istiyorum, moderatör ve strateji seçiminde danışman rolünde çalışan asla kendi fikir ve düşüncelerini öne süremez ve savunamaz, yalnızca bilgi verebilir karar yalnızca şirket çalışanlarınca alınır. Çünkü Danışman şirket riskine ortak olmadığından karar verici rolünü oynayamaz ve oynamamalıdır.

Bu aşamada strateji seçim sürecine geçebiliriz.

I.Amacın Tespiti: TOWS analizi sonucunda çıkan stratejiye NE MAKSATLA sorusu sorularak stratejinin hizmet ettiği AMAÇ belirlenerek bu amacın şirket amacına uygun olup olmadığı sorgulanacaktır.

II.Analiz Safhası:5N1K ile stratejiye sorular sorularak stratejinin anlaşılması ve her soruda verilen cevapların beyin  fırtınası eşliğinde tartışılarak stratejinin analizi yapılacaktır. Bu safha oldukça önemlidir ve toplantının ilk başında çok vakit alacak sonra süre giderek azalacaktır. Çıktılar moderatör eşliğinde not edilecektir.

III.Strateji seçimi için ve faktör değerlendirmesi: Bu aşamada risk değerlendirmeleri, stratejiyi uygulamak için neler gerektiği, temel başarı faktörleri ve önemli hususlar değerlendirilecektir. bu aşamada en önemli olan nokta strateji seçiminde kullanılacak olan sınırlamaları anlamak ve sınırlamaların altında seçim yapabilmektir.

IV.Kriter Belirleme ve Mevcut Stratejiyi analiz etme: Analiz ettiğimiz ve bizi istediğimiz yere ulaştıracak olan stratejiyi değerlendirmek için kriter belirlememiz gerekir. Çünkü mevcut stratejiler arasında seçim yapabilmek için ortak bir ölçüte ihtiyaç duymaktayız. Ekip olarak  bu kriterleri belirleyerek, bu kriterleri tüm stratejilere uygulayarak mantıksal değerlendirmeyi bir eşitlik modeli üzerinden yapacağız. Burada sade 4 adet kriter örneği vereceğim a)Sermaye yeterliliği b)Şirket organizasyon yapısı c)Rekabetten kaçınma d)Ürün ve Hizmet çeşitliliği; birbiri ile rekabet eden ve karar verilemeyen stratejiler değerlendirme kriterleri ağırlandırılarak değerlendirme matrisinde yerini alacak ve matematiksel karar verilecektir.

Bu süreçte bir çok şirketin dikkate almadığı veya atladığı önemli husus var. Bu SWOT analizinde tespit edilen zayıf noktaların tamamının ele alınmasıdır. Son zamanlarda çalıştığım şirketlerde geçmişte yapılan çalışmalarda strateji seçiminde zayıf noktaların bir kısmının dikkate alındığı diğerlerinin ise kenarda kaldığı görülmektedir. Unutulmamalıdır ki SWOT analizinde zayıf yönlerin değerlendirilmesi ve tedbir alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Strateji seçim sürecinde belirlenen tüm zayıf noktalar gruplanmalı ve strateji seçiminde bu zayıf noktalara etkisi değerlendirilmelidir. Bazen operasyonel kararlar ile zayıf hususlara karşı tedbir alınması söz konusu olabilir. Ekip çalışırken tüm bu hususları değerlendirecek ve teşhis koyacak birikimde olmalıdır.

V.Değerlendirme: Bu aşamada yazılı olmak kaydı ile stratejinin avantaj ve dezavantajları grupça konuşulacak ve riskler değerlendirilecektir. maliyetler, kötü durum senaryoları ve uyarlama maliyetleri vb konular bu aşamada belirlenecek sorular ile ele alınmaktadır.

VI.Aksiyon planı, İş planı ve Bütçeleme: seçilen taslak stratejilerin hayata geçirilebilmesi için iş planları kabaca ele alınır ve burada maliyet ve risklerin hesaplanması şirket içinde hesaplanması için ilgili şahıslara verilerek konunun gerektiği taktirde rakamsal olarak değerlendirilmesi için çalışma yapılır.

5.Konunun Şirket yönetim kuruluna götürülmesi: Yukarıdaki aşamalarda ekip çalışmaları filtre ederek yönetim kurulunun asıl seçimi yapması ve karar vermesi için hazırlık yaparak filtrelenen çalışmaları yönetim kuruluna götürecektir ve yönetim kurulu taslak stratejilerden uygulamaya alınacak stratejilerin seçimini yapacaktır. Buradan şirket hedefleri, bölüm hedefleri ve kişisel hedefler çıkarılacak ve ölçütlere bağlanarak,stratejik yönetim esasları uygulanmaya başlanacaktır.

Strateji seçim sürecinin başarısı ve doğru stratejilerin seçimi yönetim kurulunun kararlılığına bağlıdır. Yönetim kurulunun desteği ve toplantılara katılımı olmadan, Danışmanın başarıya ulaşma ve şirket stratejilerine katkı sağlaması oldukça güçtür. Bu nedenle yönetim kurulu başkanı strateji Danışmanın seçimine bizzat katılmalı ve anlaşabileceği bir danışman seçmelidir.

Çalışmalarda yalnıza strateji seçimi değil aynı zamanda zayıf noktalara karşı tedbir alınması için de gerekenler yapılmaktadır. bu çalışmaların sonucunda şirketin başarıya ulaşması söz konusudur ancak bu başarı Stratejinin icrasına bağlıdır. Strateji ve icra arasında kopukluk olmamalıdır.

Sorularınız olursa  lütfen mesaj atınız, gelecek eğitimlerde Birlikte olmak dileğimle;

Beğendiğiniz yazıları dostlarınızla paylaşınız.

Fikret GUZELLER

www.fikretguzeller.com