5N1K ve yönetsel beceriler arasındaki etkileşim;
(gtag.js) İyi yönetici olabilmek için iki konuda çok iyi olmak gerekir bunlardan bir tanesi sözsüz iletişim diğeri ise soru sorma becerisidir. Etkin soru sorabilmek yönetimin temel taşıdır.
Başarılı yöneticiler etkin ve güzel sorular sorarlar. 29 Ekim'de Milenyum projesinin web sayfasına göz attım, burada dünyada mevcut 15 önemli sorunun listelendiğini gördüm. Bu sorunlardan bazıları Açlık, Temiz su, Demokrasi, Organize suç vb sayılırken, 5 inci sırada sayılan Küresel öngörü ve Karar verme konusu da küresel problemlerden önemli bir tanesi olarak görülmektedir. Karar vermek ve öngörüde bulunmak için soru sorma becerisinin gerekliliği açıktır. Buradan hareketle soru sorabilme becerisinin eksikliğinin tüm dünyada yaygın problem olarak görüldüğünü söyleyebiliriz.
Soru soramayan yani her verilen bilgiyi kendi filtresinden geçirmeyen yönetici gazetede okuduğu, haberlerde dinlediği ve kendine iletilen her bilgiyi olduğu gibi kabul edecektir. Yani algısının istenilen istikamete yönetilmesine izin verecektir. Doğru olan daima neden böyle söylendi? ne olabilirdi? doğrusu ne olabilir gibi bir çok soru ile konuyu süzgeçten geçirmektir. Diğer bir deyişle 5N1K'yı hayatının ve yönetim sürecinin bir parçası yapmaktır.
Sanayi devrimi ile birlikte sanayide çalışanlar sadece işini öğretildiği şekilde yapması için eğitilmiş ve eğitim sistemi de bunu uygulayacak insan yetiştirme üzerine kurulmuştur. Hep bir üste olan biraz daha fazla bilgiye sahip olacak şekilde eğitilmiş altta çalışanların konuyu sorgulaması ve soru sorması sistem gereği istenmemiştir. İnsanlar bu şekilde yetiştirilmektedir ve kendine verilen işi anlayacak ve uygulayacak şekilde yetiştirilmektedir.
Eğitim sistemimiz öğretileni uygulama ve anlatılanı olduğu gibi kabul etme üzerine kurulmuştur, Kendim dahil olmak üzere bu şekilde yetiştirildik. Şimdi lütfen kendinize sorunuz? Çocuğunuz eve geldiğinde "Okul nasıldı? Günün nasıl geçti? Okulda ne yaptın diye sorarız " Ancak "bugün Okulda ne sordun?" diye sormayız. Yani biz yetişkinler soru sormanın önemini atlamaktayız.
Bildiğiniz gibi soru sorma etkin dinlemenin bir parçası olduğuna göre soru sormayan öğrenci nasıl etkin dinler ve öğrendiğini kendine nasıl mal eder? Halbuki soru soran çocuk ne anladığını ve neyi anlamadığını da yansıtmış olur.
Eğitim sürecinde soru sormayı etkin öğrenemeyenler, yetişkin olduğunda iş hayatında etkin soru sorma ve bu beceriyi iş hayatına aktarma sorununu yaşamaktalar. İş hayatında etkin soru soramayan çalışanların/ yöneticilerin iş hayatında başarılı olamayacağı basit ve açık bir sonuçtur.
Çevrenizde başarılı olduğunu düşündüğünüz tüm yöneticileri ele aldığınızda ve nedenini düşündüğünüzde iki alanda çok iyi olduklarını teşhis edersiniz. Sözsüz iletişim ve etkin soru sorabilme;Yöneticiniz soru ile sizin saklamayı düşündüğünüz veya söylemekten çekindiğiniz konuyu bulur ve cevabı sizden alır. peki nedir? Bu başarının sırrı?
Soru sorarken soru cümlesinin seçilmesi, tutum, Sorunun sorulma yeri, zamanı, durum ve kişinin soru sorma stili dahil olmak üzere birçok değişken vardır. Bu değişkenleri kontrol etmeyi ve farkına varmayı öğrenerek bunu sadece yönetimde değil hayatın her safhasında kullanmamız kişisel gelişim açısından son derece önemlidir.
Yönetsel becerilerin geliştirilmesi eğitimi soru sorabilme becerisi üzerine inşa edilmiştir. Etkin soru soramayan yöneticiler muhtemelen hangi konularda başarısız olurlar, bunları altta listeledim.
1.Problem çözmenin ilk adımı problemi teşhis etmektir. Soru soramayan yöneticiler problem teşhisi edemezler.
2.Teşhis edilemeyen problem bilinemeyeceğinden, problemin çözümüde söz konusu olmayacaktır.
3.Soru soramayan seçenekleri karşılaştıramaz ve seçim yapamaz sonuçta karar en doğru kararı veremez.
4.Sorgulamayan yönetici/çalışan yenilikleri takip edemez ve statükocu kalır. Şirkette/çalıştığı ortamda inovasyon olamaz.
5.Geri bildirim almada sözsüz iletişim ve soru sorma becerisi çok önemlidir. Soru soramayan yöneticiler etkin geri bildirim alamazlar.
6.Kendini sorgulayamayan yönetici duygularını anlayamaz ve içsel motivasyonunu çözemez. Kendini motive edemez.
7.Etkin geri bildirim yapamayan yönetici dışsal motivasyon konusunda etkin değildir. karşısındakini anlayamadığı çalışanları motive edemez.
8.Verilen mesajları sorgulayamayan verilen mesajları olduğu gibi alır ve algı yönetimine açık hale gelir.
9.Etkili dinlemenin bir parçası olan soru sormayı etkin yapamayacağı için dinlediklerini tam anlamayabilir.
10.SMART Hedef belirleme tekniğini kullanan yönetici/çalışan etkin soru soramaz ise doğru hedef belirleyemez. Hedef olmayan ortamda hangi başarıdan söz edilebilir.
11.Yetkilendirmede IDEAL delegasyon yapabilmek için etkin soru sormak gerekir bu konuda başarılı olamayan etkin delegasyon yapamaz.
12.Etkin Delegasyon yapamayan, kontrol ve takip süreci soru sorabilme becerisine dayandığı için başarılı kontrol yapamaz.
13.Yönetimde planlama yapabilmek için etkin soru sorma becerisi gerekir. Sorular ile imkan ve kaynakların doğru tahsisi yapılır. Doğru cevaplar olmadan doğru planlama yapılamaz.
14.Kontrol safhasında, raporlama yapabilmek ve hedeften sapmaları görebilmek için soru sorabilme ve karşılaştırma becerisinin çok iyi olması gerekir.
Etkin soru sorabilen yönetici sadece soru sorarak çalışanları başarılı şekilde yönetebilir.
Şirketini doğru ve yüksek, gerçekçi hedeflere inovatif bir yaklaşımla ulaştırır.
5N1K'yı etkin kullanmayan, başarılı soru soramayan iyi yönetici olamaz, kendini ve şirketini daha yüksek noktalara taşıyamaz.
Soru sorma becerisi gelişmeyen yönetici rutin kararlar veren bir sıradan yönetici olarak kalır. Fikret GUZELLER
www.fikretguzeller.com