Personeli Fazla nasıl Çalıştırabilirim?
(gtag.js) Fazla mesai genel olarak işletmelerin talebi karşılamak veya personel temininde güçlük çektikleri dönemler tercih ettikleri bir sistemdir. Fazla mesai yapılabilir, ancak işletme işçiyi baştan işe alırken çalışma şartlarını ve fazla mesai yapılma ihtimallerini açıkça izah etmeli ve kişiyi bu konuda bilgilendirmelidir.
Yönetim çalışanlar arasında fazla mesaiyi adil olarak dağıtarak personel yönetiminde dengeyi korumalıdır. Bunun yanı sıra yasal şartlara uyarak fazla mesai ile ilgili esaslara uymalı ve personelin fazla mesai ücretini ödemelidir.
Her işletme sahibinin veya yöneticinin çalışanlardan daha fazla verim almak için ilk düşündükleri daha fazla çalışmalarını yani fazla mesai yapmalarını sağlamaktır. Burada ele alınacak iki konu vardır bir tanesi günlük iş saatini etkin kullanarak fazla mesai yapmak için neden yaratmamaktır. Ancak fazla mesai gerektiği düşüncesi varsa bunu sağlamanın yöntemleri kısaca; Gönüllü Olarak; Çalışan personel çalıştığı şirketi ve işini kendi işi gibi benimsemiştir ve kendisine bir telkinde/istekte bulunulmamasına rağmen kendi isteği ile normal mesai saatleri dışında işinin başında kalmaktadır, burada personele fazla mesai ücreti ödenmemektedir. İş başlangıcında iş tanımı ve çalışma saatleri açıkça belirtilmiş ve fazla mesai şirket tarafından çalışandan istenmemektedir. Bu kişinin kendi rızası ve gönüllü olarak ortaya koyduğu bir çabadır. Personel şirketi benimseyip daha fazla çalışırken üstü örtülü olarak şirketin de kendisini kabullenmesi ve işinin garanti altında olması ve sosyal haklar ve ücret beklentisi gibi personeli yönlendiren farklı faktörlerin çalışanı etkilediği düşünülebilir.
Gönüllü olarak çalışmada çalışan beklentilerinin bir müddet sonra karşılanmadığını gördüğünde ya verim düşmekte veya fazla mesai yapmaktan kaçınmaktadır. Burada yöneticilerin çalışanların beklentilerinin ne olabileceğini başka bir soru şekli ile çalışanı nasıl teşvik edebileceğini sorgulamasının doğru olduğunu düşünmekteyim.
Motivasyon Yöntemleri ile; çalışandan fazla mesai yapması açıkça talep edilmemiştir ancak satıştan komisyon verilmesi veya şirket tarafından performans kıstasları ortaya konularak personelin daha fazla çalışması için şirketçe gerekli altyapı ortaya konulmuştur, bu durumda çalışan daha fazla kazanabilmek için zamandan fedakarlık ederek hem kazancını artırmak veya şirkette pozisyonunu korumak beklide terfi edebilmek için çalışmaktadır.
Motivasyon yöntemleri ile çalıştırmada hem çalışan hem de şirket kazanmakta dolayısı ile karşılıklı çıkar uyuşması söz konusu olmaktadır.
Ücret Ödemeden; personelin mesai saatleri dışında çalışması gerekmediği halde yöneticiler veya şirket sahipleri çalışanlarından iş vererek veya psikolojik baskı ile dolaylı olarak fazla çalışmasını sağlamaktadır. Mesai tesis etmemekte ve bunun karşılığında ise fazla mesai ücretini ödemekten kaçınmaktadırlar. Bu doğru bir sistem ve davranış biçimi değildir, ilk başlangıçta ve kısa vadede şirket kazançlı gibi düşünülmekle beraber çalışan bunu değerlendirerek ya kendisine yeni bir iş bularak ayrılmayı tercih edebilmektedir. Bu durumda yeni personelin eğitilmesi ve aynı verimi sağlaması için geçen zaman şirkete daha büyük maliyetler getirebilmektedir. Bu nedenle şirketler çalışanlarını psikolojik olarak şirket menfaatlerinin kendi kazancı olabileceğini düşünebilecek şekilde motive edilmelidir. Kendi hakkını dahi alamadığını düşünen bir çalışanın şirket çıkarlarını tam olarak savunmasını beklemek pek doğru bir yaklaşım sayılamayabilir.
Sadece ben yöneticiyim veya şirket sahibiyim ben şirketin ihtiyaçlarını dikkate alır ve emrederim çalışanlarda yapar anlayışı yönetimde doğru bir anlayış değildir.
Fazla mesai ücreti ile; Personele yasal fazla mesai ücretini ödeyerek çalıştırma çok yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Talep ve ihtiyaç durumuna göre fazla mesai tesis etmek işletmeler için daha fazla işçi çalıştırmaktan daha ekonomik ve esnek bir sistemdir. Ancak bu fazla mesai sisteminin avantaj ve dezavantajları mevcuttur.
Fazla mesai ile personel çalıştırarak; elinizdeki mevcut insan gücünü talep ve üretim planına göre esnek değerlendirebilmektesiniz. Bunun yanı sıra yeni personeli işe almak ve onu eğitmek için zaman ve kaynak tahsis etmenize gerek kalmamaktadır. Aynı zamanda çalışan daha fazla gelir elde etmektedir. Yeni çalışan şirkete servis ve diğer gider giderlerin artmasına neden olamayacaktır. Tecrübeli personel ile onarım ve diğer işler daha çabuk ve düzenli yapılabilecektir.
Dezavantaj olarak fazla mesai ücreti normal çalışma saatlerinden daha maliyetlidir. Çok aşırı şekilde fazla mesai yapmak çalışanın gerek fizyolojik gerekse psikolojik olarak yormaktadır. Bunun için dengeli bir planlama ile planlama yapmak işletme için daha faydalı olacaktır. Çok fazla yorgun olan insanlarda dikkat kaybı söz konusu olabileceğinden iş kazalarında artış olma riski mevcuttur. Bu nedenle iş kazası ihtimali olan pozisyonları fazla mesai için planlarken daha dikkatli olmakta fayda vardır. Gece mesaisinde aşırı çalışan insanların vücut ritimlerinin bozulma ihtimali vardır, bunun için personeli gece ve gündüz gruplarını değiştirerek bu ritmin bozulmasına izin vermemek faydalıdır. Gece vardiyasında personelin tek başına kalmasına izin vermeyin. Bir kaza veya rahatsızlık durumunda yardımcı olabilecek bir başka personelin iş yerinde bulunmasında fayda vardır.
Fazla mesai ücreti ödemeden bazı pozisyonlar için çalışan temin etmek mümkündür bunun için part time yani kısmı çalışma sistemi tesis edilebilir. Bu durumda şirketin fazla mesainin getireceği mali yükün azalması söz konusu olabilecektir. Diğer bir deyişle fazla mesai yerine kısmi çalışma sistemi kurulabilir.
Şirketler fazla mesai sistemi kurup bu sistemi işletmeleri iş hayatının doğal sonucudur. Ancak fazla mesainin şirkete mali yük getirdiği için; şirket içinde fazla mesaiyi gerektirecek olan işlerin mesai saatlerinde bitmesi için iş planın doğru yapılması yanı sıra yapılan planlamanın doğru uygulanması ile şirket içinde zamanın etkin değerlendirilmesinin önemli olduğunu vurgulamakta yarar görmekteyim.
İnsanların sosyal varlıklar olduğu dikkate alındığında sürekli olarak fazla mesai tesis ederek personelden aynı verimi almak mümkün olmayacağından, yöneticilerin yalnızca fazla mesai ücreti ödemesinin personelin verimliliğini artırmak için yeterli olmayacağı kanaatindeyim. Yöneticiler motivasyon için elindeki maddi ve manevi araçları etkin kullanmayı bilmelidirler.
Sorularınız için mail atabilirisiniz. Eğitim ve Toplantılarınızda beraber olmak dileklerimle hepinizi saygı ve sevgi ile selamlıyorum.
Fikret GÜZELLER